Sztuka Polski – pojęcie to obejmuje działalność artystyczną na terenach związanych z państwem polskim od pradziejów po dzień dzisiejszy. Od powstania państwa, sztuka kształtowała się przede wszystkim na kulturze zachodniej (łacińskiej), od późnego średniowiecza we wschodnich obszarach, łącznie z dawnymi Kresami Wschodnimi także na kulturach wschodnich. Oprócz Polaków znaczącą rolę w sztuce Polski odgrywali artyści europejscy, zwłaszcza w okresie średniowiecza i nowożytności, a ponadto w dziełach dostrzegane są częstokroć wpływy sztuki, krajów ościennych lub wielkich centr artystycznych w całej Europie, głównie we Francji, Niderlandach dawnych krajów Niemiec i Włoch, często kosztem innowacji artystycznych, które na szeroką skalę miały miejsce dopiero od XIX wieku.Pomimo utrudniających jasną klasyfikację dzieł polskiej sztuki licznych zmian terytorialnych i 123 lat utraty niepodległości na ziemiach polskich działalność budowlana i artystyczna była nieprzerwana. Co więcej w latach zaborów miał miejsce gwałtowny wzrost zainteresowania sztuką i znaczny progres twórców rodowitych, sztuka obok literatury była głównym katalizatorem umacniającym pozycję narodu polskiego i jego dążeń do ponownej wolności. XIX wiek to także początki polskiego muzealnictwa, historii sztuki, a także konserwacji zabytków.Już od pradziejów na ziemiach polskich dzięki obecności rozmaitych kultur, zachowały się przedmioty mające cenną wartość nie tylko historyczną, ale także artystyczną oraz relikty osad. Po założeniu państwa, w okresie przedromańskim zaczęły powstawać pierwsze dzieła architektury i rzemiosła (głównie metaloplastyki), malarstwa książkowego, w romanizmie rozwinęła się rzeźba i malarstwo ścienne, u schyłku romanizmu zaś malarstwo tablicowe. W następnych okresach preferowano sztukę pod każdą postacią. Podział na style historyczne jest trudny do sklasyfikowania, bowiem obraz sztuki ma charakter poligeniczny, co było skutkiem różnorodnych uwarunkowań geograficznych, politycznych, gospodarczych, społecznych i kulturalnych. W XIII wieku trwała wciąż tradycja romańska, a jednocześnie powstawały pierwsze dzieła o formach gotyckich. Za panowania ostatnich Jagiellonów gotyk i renesans współistniały, nawet w Krakowie, gdzie myśl Odrodzenia dotarła najszybciej. Tradycja średniowieczna, zwłaszcza gotycka trwała nieprzerwanie, nawet w XVII i XVIII wieku pojawiają się pojedyncze elementy mające związek z gotykiem. Na początku XVII stulecia ma miejsce zmierzch renesansu, apogeum manieryzmu i świt lansowanej przez Wazów sztuki barokowej. Za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego miała miejsce paralela późnego baroku, rokoka i wczesnego klasycyzmu. Sztuka Polski charakteryzuje się łatwo czytelnymi podziałami na „regiony” artystyczne, co jest rezultatem politycznej niestabilności i licznych zmian terytorialnych. Rozbicie dzielnicowe stało się początkiem wyodrębniania się Śląska, Pomorza, także zjednoczone przez Władysława Łokietka Wielkopolska i Małopolska cechowała pewna artystyczna niezależność. Wcielenie do granic Rzeczypospolitej wschodnich rubieży zgoła nie zniwelowało pewnej odrębności artystycznej historycznych regionów takich jak Ruś czy Litwa.Do najważniejszych ośrodków reprezentujących zabytki architektury i sztuki na obecnych ziemiach Polski zalicza się Warszawę, Kraków, Wrocław, Poznań, Gdańsk, Toruń, Szczecin, Lublin, Zamość, Sandomierz w których zachowały się duże miejskie zespoły zabytkowe, ponadto miasta te posiadają bogate zbiory muzealne. Natomiast na Kresach Wschodnich prym wiodły Lwów i Wilno.
Dodaj komentarz